GAZLARIN BASINCI

Açık hava basıncının ölçülmesi
(Toriçelli deneyi)

Torricelli, İtalyan fizikçi ve matematikçidir. Bir çok alanda bilime katkısı olmakta beraber, en bilinirliği barometre yapımıdır. Yani habire bize söylendiği Torricelli deneyidir. Aslında burada yaptığı civalı barometredir. Civayı kullanmasının sebebi özkütlesinin(yoğunluğu:13,534 g/cm³ = 13,6) çok fazla olması.

Toriçelli deneyi; bir cam tüpün içine boşluk kalmayacak şekilde civa doldurulup başka civa dolu bir kaba içine hava kaçırmayacak şekilde ters çevrilerek yapılır. İşlemin deniz seviyesinde ve madde olarak civa konulması deneyin sağlıkle ve rahat yapılabilmesi içindir. Örneğin su koymuş olsaydık daha uzun boru kullanmak zorunda kalırdık.

Burada P_civa basıncı P₀ açık hava basıncı tarafından dengelenir. Deniz seviyesinde ve 0°C de P₀ açık hava basıncı 76 cm lik
civa sütununu dengelediği için açık hava basıncı;
P₀ = 76 cmHg dir denir.

 

Eğer cam tüpün içine gaz sıkışmış ise P₀ hem h yüksekliğindeki civayı hem de X gazının basıncını dengeler.

P₀ = h + P_X olur.

 

Toricelli deneyinde kullanılan cam borunun kesiti, şekli veya eğimli şekilde cıvaya batırılması borudaki civa yüksekliğini etkilemez. Bknz: Bileşik kaplar

 

GAZLARIN BASINCININ ÖLÇÜLMESİ

Manometreler

I- Kapalı Uçlu Manometre

 Bu manometrelerde borunun ucu kapalı olduğu için açık hava basıncı ile bir ilgilimiz yoktur. Halitle Po açık hava basıncı etkilemez.

Üsteki manometre de sadece X gazı vardır. Bu gaz sadece h kadar sıvı yükseltebilmiş ve borunun ucu kapalı.

Kap içerisindeki X gazı h yüksekliğinteki civayı dengelediğine göre,

P_X = h olur.

 

Eğer borunun içinde başka bir Y gazı sıkışmışsa X gazının basıncı h yüksekliğindeki civa ile beraber Y gazının basıncınıda dengelemek zorundadır. Burada X'in basıncı Y'den fazla ve h kadar sıvıyı yükseltmiş.

P_X = h + P_Y olur.

 

II-Açık Uçlu Manometreler

 

Bu manometrelerde borunun ağzı açık. Bu durumda dışardaki açık hava basıncı etiler ve işlemlerde açık hava basıncı dahil edilir.

 

Civa P₀ açıkhava basıncının etki ettiği kolda yükseldiği için P_X > P₀ dır ve X gazının basıncı h yüksekliğindeki civa ile
beraber P₀ açık hava basıncınıda dengelemektedir. Bundan dolayı

P_X = P₀ + h olur.

 

Civa X gazının basıncının etki ettiği kolda yükseldiğine göre, P₀ > P_X tir ve P₀ açık hava basıncı h yüksekliğindeki civa ile beraber X gazının basıncını dengelemektedir.

Bundan dolayı;

P₀ = P_X + h bulunur.
P_X = P₀ – h olarak x gazı karşılığını yazabiliriz.

 Örnek çözümlü soru

Göktuğ Serkan Bozoklu

Göktuğ S. Bozoklu / M.A (Fizik Öğretmeni)


Etiketler (gaz, basınç, toricelli, balon, )
Tarafımızca yazılan yazıların hakları saklıdır.

Benzer Başlıklar... » Sıvıların Basıncı Simülasyonu » Basınç: Sıvı basıncı » Basınç , katıların basıncı » Kapalı kaptaki gazların basıncı » Sıvılar basıncı II; u borusu, pistonlar, bileşik kaplar

Yorumlar (5)3042

1. Deniz Kumlu [29.10.2016, 21:50 ]

   ?

   Tek kelimeyle mükemmel:)

2. Deniz Kumlu [11.12.2016, 19:01 ]

   ?

   niye soruları yok hiç bi bokkuma yaramadı kimse girmesin bu sayfaya

3. Selda [11.12.2016, 20:17 ]

   ?

   Kafan basma mis senin benim işime yaradı tskurler

4. Deniz Kumlu [18.12.2018, 05:54 ]

   ?

   Yararlı oldu teşekkür ederim :)

5. gulum [09.01.2020, 09:31 ]

   ?

   ben bir şey anlamadım

Türkçemizi katletmeden harf ve imlâ yapımıza uyacağınızı düşünüyoruz.
Uygunsuz içerikler savcılığa bildirilmek üzere kayıt altına alıyoruz.
21.11.2024, 12:33

Adınız
Yorumunuz

Her hakkı saklıdır.
Görüntüleme 11750