VEKTÖR İŞLEMLERİ
TEMEL BECERİLER
Fizik, deneye ve ölçmeye dayalı bir bilim dalıdır. Haliyle kafamıza göre varsayımlar,önergeler ya da yargılarda bulanamayız.
Ölçümleri ifade etmek için kullanılan en basit ve genel dil sayılardır.
Kütle, hacim, uzunluk, sıcaklık, enerji gibi fiziksel büyüklükleri tanımlamak için onların sayısal değerini ve birimini bilmek
gerekli ve yeterlidir.Bunlar için doğrultu ya da yön bilgisine gerek olmadığı gibi anlamlıda olmaz.
Örneğin; Kuzey yönünde 50 kg gibi saçma bir cümle kuramayız.
Bu durumdaki büyüklüklere skaler büyüklükler denir. Basit bu fiziksel nicelikler sadace sayı sembol ve birim ile ifade edilir.
Periyot nedir?
Ne işe yarar?
Periyot, artarda gelen iki tepe ya da çukurun geçmesi için gereken süreye periyot denir. Yani tam bir dalganın oluşabilmesi için gereken süre miktarıdır.
Günlük hayattaki birçok fiziksel olayın gerçekleşmesi için gereklidir. Fiziğin hemen hemen bütün konularında kuvvetin başka bir özelliği karşımıza gelir. Şuan ki yazım en temel hali YGS niteliğinde olandır. Temeli öğrenmeden haliyle üste çıkamayız. İlerde momentten, düzgün dairesel harekete kadar bir çok konuda kuvveti birer tık daha üstüne binmiş şekilde karşınıza gelecektir.
Kuvvet vektörel büyüklüktür. Yani bu niceliğin bir doğrultusu ve yönü vardır. Kuuveti tasvir ederken doğrultu ve yönden bahsederiz.
Bir çok tarifi vardır.
Örneğin; Cismi harekete geçiren, hareketli iken yavaşlatan, durduran etki kuvvettir.
Örneğin; Cismi bir nokta ya da eksen etrafında döndüren etki kuvvettir.
Örneğin; Cismin kalıcı veya geçici şeklini değiştiren etki
Düzgün doğrusal hareket tipinin grafikleri
Konum - Zaman , Hız - Zaman, İvme - Zaman Grafikleri.
İvmenin sıfır yani olmadığı durumların grafikleri.
DÜZGÜN DEĞİŞEN DOĞRUSAL HAREKET
I-Düzgün Hızlanan Hareket
Başlıktan da anlayacağımız gibi hızlanma olayımız var. Yani hızımız sabit değil. Bu durumda hızım sabit değilse bir ivmeye sahip olmalıyım.
Hızlanan hareket yapıyorsam pozitif yönde bir ivmeye sahibim demektir.
Doğrusal yol boyunca hareketlinin hızının düzgün olarak arttığı harekettir. Yani hareketilinin ivmesi sabittir ve hareket yönüyle aynı yöndedir.
Buradan hareketlinin hız denklemini;
a = V/t ise;
V = a.t 'dir Hız = İvme x Zaman
Hareketlinin son hızını bululalım;
Vs = Vo + at olur. (formüldeki (+) hızlanan hareket yaptığındandır)
Hareketli/Cisim düzgün zaman aralıklarında eşit miktarda hızında azalma var demektir.
Doğrusal yol boyunca hareketlinin hızının düzgün olarak azaldığı harekettir. Yani ivme sabittir ancak hareket yönüyle ters yöndedir.
Buradan hareketlinin hız denklemi:
Bir sistem düzeneğine hareketli ve sabit makara yerleştiriyoruz adına da palanga diyoruz. Yani hareketli ve sabit makaralardan oluşan sistemlerdir. Bolca vinçler üzerinde görürüz. İşlemleri oldukça basittir aslında. Bunu formül gibi değilde; eğer bir sistem dengede ise aşağı yönlü kuvvetler ile yukarı yönlü kuvvetler birbirine eşittir prensibini uygularsak daha rahat anlayabiliriz.
Şekil i Şekil ii
BÖLÜM I (Basit makine,nedir, ne işe yarar,kaldıraç ve türleri, makaralar (sabit ve hareketli))
BÖLÜM II (palanga,eğik düzlem,çıkrık,dişli çarklar ve kasnaklar,vida)
BÖLÜM I
Günlük yaşamımızda basit makineleri kullanmamızın temel nedeni, aynı işi daha küçük kuvvetle yapmak ve iş kolaylığı sağlamaktır. Özellikle ÖSYM'deki amcalarımızın yorum sorusu bazında çıkan soruları genel olarak bunla alâkalıdır.
Günlük hayatta iş yaparken kolaylık sağlayan araçlara basit makine denir.
• Basit makinelerde P yük, F dengeleyen kuvvet olmak üzere, P/F oranına makinenin kuvvet kazancı denir.
• Basit makinelerde yük ve kuvvet arasındaki ilişki denge,moment (tork) ve iş prensiplerine göre buluruz.
• Basit makinelerde iş veya enerji kazancı sağlanamaz. Kuvvetten,yoldan kazanç sağlanabilir. Kuvvetten kazanç sağlanıyorsa yoldan aynı oranda kayıp olur.
Denge şartlarında olay basittir. Bu sayfadaki denge şartlarımız genel olarak çıkan/çıkabilen/sorulabilen soruların şemaları. Özellikle küre ve tepki kuvveti olan sorularda amacımız şekli karışıklıktan kurtarıp temize çekmektir. Temiz olayımız aslında lami teoremini uygulayabilmektir. En basit şekillerden başlayarak denge şartlarını ve yeri geldikçe lami teoremini uygulayacağım aşağıda.
Denge şartında zıt yönlü kuvvetlerin büyüklükleri eşittir. Örneğin aşağı yönlü kuvvetlerin toplamı ile yukarı yönlü kuvvetlerin toplamına eşit olacaktır.
1- İp ve Küre
Aşağı yönlü ağırlığımız var yukarıda sadece T ip gerilmesi var. Denge şartı;
G = Tip
Denge İçin Kuvvet Açı İlişkisi
Kesişen üç kuvvet dengede ise, en küçük açının karşısındaki kuvvet en büyük, en büyük açının karşısındaki kuvvet en küçüktür.
θ > α > β ise
F2 > F3 > F1 olur.
• Bunun nedeni, açı küçüldükçe bileşke değerinin artmasıdır.
LAMİ (SİNÜS) TEOREMİ