BÖLÜM I (Basit makine,nedir, ne işe yarar,kaldıraç ve türleri, makaralar (sabit ve hareketli))

BÖLÜM II (palanga,eğik düzlem,çıkrık,dişli çarklar ve kasnaklar,vida)

                                                                                       

                                                                                    BÖLÜM I
Günlük yaşamımızda basit makineleri kullanmamızın temel nedeni, aynı işi daha küçük kuvvetle yapmak ve iş kolaylığı sağlamaktır. Özellikle ÖSYM'deki amcalarımızın yorum sorusu bazında çıkan soruları genel olarak bunla alâkalıdır.

Günlük hayatta iş yaparken kolaylık sağlayan araçlara basit makine denir.

• Basit makinelerde P yük, F dengeleyen kuvvet olmak üzere, P/F oranına makinenin kuvvet kazancı denir.
• Basit makinelerde yük ve kuvvet arasındaki ilişki denge,moment (tork) ve iş prensiplerine göre buluruz.
• Basit makinelerde iş veya enerji kazancı sağlanamaz. Kuvvetten,yoldan kazanç sağlanabilir. Kuvvetten kazanç sağlanıyorsa yoldan aynı oranda kayıp olur.

ile ifade edilir.

• İdeal basit makinelerde işten kayıp olmaz. Bu nedenle %100 verim sağlanır.

Günlük hayatta kullanılan makinelerde enerjinin bir kısmı sürtünmeden dolayı ısıya dönüşür. Verim %100 den küçüktür. Ancak burada anlatığım basit makineler ideal kabul edeceğiz.

• Basit makinelerde moment dengesi kurulduğunda Kuvvet.Kuvvet kolu = Yük. Yük kolu ifadesi kullanılır.
• Basit makinelerde kuvvetin yaptığı iş ile yükün yaptığı iş eşitlenir.

Kuvvet.Kuvvet yolu = Yük.Yük yolu ifadesi kullanırız.

 

İdeal bir basit makinede kuvvetten hangi oranda kazanç sağlanıyorsa, yoldan aynı oranda kayba uğranır. Mesala hareketli makara yaparak inşaatın 5. metresine tuğla çıkartacaz. 10m ipi çekmez isek 5. metreyi göremeyiz. En çok uğraştığımız basit makinaler şöyle;

 

 

KALDIRAÇLAR

Bir nokta (destek) etrafında dönebilen çubuklardan oluşur. Desteğin yerine göre üç gruba ayıralım.

I.Çeşit Kaldıraç: Desteğin kuvvetle yük arasında olduğu kaldıraçlardır.

Şekildeki düzenekte

d₁: yük kolu

d₂: kuvvet koludur. Bu durumda sistem dengede ise, o noktasına göre moment (tork) alırsak G. d1 = F. d2 dir.

Makas, Levye gibi araçlar bu tip kaldıraca örnektir. Bu kaldıraçlar kuvvetten kazanç sağlarlar.

 

II.Çeşit Kaldıraç: Bu tür kaldıraçlarda destek uçtadır.

 Şekildeki kaldıraçta

d1: yük kolu d1 + d2: kuvvet koludur.

Sistem dengede ise, O noktasına göre moment alınırsa;

G. d1 = F. (d1 + d2) olur.

• Fındık kıracağı, el arabası bu tür kaldıraca örnektir.

• d1 + d2 > d1 olduğundan bu kaldıraçlar kuvvetten kazanç
sağlarlar.

 

III.Çeşit Kaldıraç: Bu kaldıraçta destek ve yük uçlarda kuvvet ara bölgeye uygulanır.

Şekildeki kaldıraçta O noktası destek noktası d1: Yük kolu d2: Kuvvet koludur.

Sistem dengede ise G.d1 = F.d2 olur.

Bu tür kaldıraca örnek olarak maşa, kaşık verilebilir.
• d1 > d2 olduğundan bu kaldıraçlarda kuvvetten kazanç yoktur.
İş kolaylığı sağlarlar.

 

MAKARALAR

 1.Sabit Makaralar:

Sabit makaralar şekildeki gibi sadece O noktası etrafında dönebilir. Makara öteleme hareketi yapamaz.

G. r = F. r   ,"r" ler haliyle sadeleşirse;

G = F olur.

Bundan şunu anlıyoruz ki bu makara sisteminde kuvveten kazanç yok. Yodan da bir şeyler gitmiyor. Sadece bunun bize faydası kuvvetin yönünü değiştirmesidir. Kuvvet ne kadar yol alıyorsa yükte o kadar yol alacaktır. Yani;

Kuvvetin aldığı yol = Yükün aldığı yol 

 

2.Hareketli Makaralar:

 

Bu tür makaralar hem dönme hem de öteleme hareketini beraberce yaparlar.

• Makara ağırlıksız ise (yani makaranini ağırlını görmezden gelecek isek) L noktasına göre moment dengesi yazılıra:

F.2r = G.r ⇒ F = G/2

olur

 

 

Şekilde görüldüğü gibi makaranın ağırlığı ihmal edilmiyor ve P kadar diyelim;

        G + P
 F =   ---—−
           2

bulunur

Hareketli makaralarda
• Kuvvetten kazanç iki, yoldan kayıp iki olur.
• Hareketli makaralarda ipler paralel olmalıdır.

 

Basit Makinaler: Bölüm II; Palanga,çıkrık,dişli,kasnak ve vidalar

Basit Makineler çözümlü sorular

ÖSS Basit Makinalar Çıkmış Sorular

Göktuğ Serkan Bozoklu

Göktuğ S. Bozoklu / M.A (Fizik Öğretmeni)

Fotoğraflar (Sayfa 1)

Sayfalar o>>

Etiketler (kaldıraç, vida, çıkrık, kasnak, sabit, hareketli, makara, palanga, basit, makine, makina, )
Tarafımızca yazılan yazıların hakları saklıdır.

Benzer Başlıklar... » Vektör nedir? » Kuvvet, keşişen kuvvetlerin dengesi » Deney , bağımlı , bağımsız ve sabit değişkenler » Hareket Nedir? » Sene sonu fizik zümre tutanağı » Şube Öğretmenler Kurulu Kararı Örneği ŞÖK » En zayıf ders neden fizik » İş Güç Enerji Yazılı Soruları » Basit Makinaler: Bölüm II; Palanga, çıkrık, dişli, kasnak ve vidalar

Yorumlar (5)3092

1. ÇAĞDAŞ [05.05.2016, 14:19 ]

   ?

   Eyv güzel anlatım

2. mahmut [18.02.2020, 21:00 ]

   ?

   çok iyi helal olsun

Türkçemizi katletmeden harf ve imlâ yapımıza uyacağınızı düşünüyoruz.
Uygunsuz içerikler savcılığa bildirilmek üzere kayıt altına alıyoruz.
21.11.2024, 16:25

Adınız
Yorumunuz

Her hakkı saklıdır.
Görüntüleme 39030